Podsumowywanie zajęć to… zmora 😉 Ciągle brakuje na nie czasu, a są bardzo ważne, by domknąć lekcję. Wiadomo, że najlepiej zapamiętujemy to, co jest na początku i na końcu zajęć. Warto tę zależność wykorzystywać efektywnie, dzieląc lekcję na kilka części, np. techniką pomodoro (osobny wpis tutaj).
My jednak koncentrujemy się na pozyskiwaniu refleksji uczniowskiej. Warto zadbać o to, by zawsze był na nią czas, wprowadzając „przeddzwonek”. Wystarczy poprosić jakiegoś ucznia, by 5-7 minut przed końcem lekcji dał sygnał, że czas na podsumowanie. Można wykorzystać do tego dzwoneczek, ale nie jest to konieczne. Chętni do pilnowania czasu zawsze się znajdą.
Techniki pozyskiwania refleksji (propozycje CEO, Centrum Dobrego Wychowania, moich kreatywnych koleżanek Okejek i moje zebrane w całość i czasem spersonalizowane, czyli w nieco innej wersji niż w oryginale):
1. Niedokończone zdania, które możemy wykorzystywać na różne sposoby (ja jestem zwolenniczką urozmaicania).
a) Karta do wypełnienia:
b) analogiczne pytania zapisane na patyczkach laryngologicznych
c) koło fortuny
d) Poczta
Kilka minut przed końcem zajęć (ważne, żeby uczniowie mieli czas na przemyślane uwagi) proponujemy uczestniczącym w ewaluacji dokończenie zdań na rozdanych im wcześniej małych kartkach.
Na dużych kopertach, przyklejonych np. do tablicy, umieszczamy fragmenty zdań, o których dokończenie prosimy uczniów. Ci z kolei, po dopisaniu dalszego ciągu zdania, wkładają kartki do kopert.
Przykładowe fragmenty zdań:
– Atmosfera, która panowała na lekcji…
– Na zajęciach zmieniłbym…
– Chcę zaproponować, aby…
-Cenię…
– Nie lubię, gdy…
Uczniowie nie muszą uzupełniać wszystkich zdań!
Na kolejną lekcję można przygotować podsumowanie ewaluacji i podzielić się nią z uczniami.
2. Kostki CEO lub wykonane samodzielnie na szablonie sześcianu.
3. Na cezara, czyli najszybsza metoda (gdy potrzebujemy szybkiej informacji zwrotnej). Kciuk w górę- WSZYSTKO WIEM/UMIEM/ROZUMIEM; kciuk w poziomie- NIE WSZYSTKO JEST DLA MNIE ZROZUMIAŁE/JESZCZE ĆWICZĘ; kciuk w dół- NIE UMIEM/NIE ROZUMIEM/ POTRZEBUJĘ POMOCY
4. Bateryjka
Uczeń rysuje prosty symbol baterii i zamalowuje ją w takiej części, w jakiej opanował wiadomości/umiejętności. Następnie zapisuje plan działania: Co zrobię, by doładować swoją baterię do 100%?
5. 3-2-1
Uczniowie zapisują trzy rzeczy, których się nauczyli, dwie z którymi mają problem i jedno pytanie.
6. Samodzielny wniosek z lekcji. Warto tu odwoływać się także do metod i technik pracy na lekcji. Poznamy, które strategie są najbardziej efektywne. Czasem proszę uczniów, by zapisali, co na tej lekcji polubił ich mózg.
7. Ściąga z lekcji. Uczniowie przygotowują sobie legalną ściągawkę, która zostanie w kieszonce w OK zeszycie. Warto wykorzystać taką ściągę, dając na sprawdzianie 1-2 minuty na skorzystanie z niej.
8. Mapa myśli do tematu. Jak robić mapy myśli?
9. Pogłębione pytania:
Jak to, czego się nauczyłeś, łączy się z tym, co już wiedziałeś wcześniej?
Jak to, czego się nauczyłeś, poszerzyło i pogłębiło Twoje myślenie?
O co chciałbyś jeszcze zapytać w związku z tym tematem?
lub
Co robiliśmy?
Po co to robiliśmy?
Co mnie zaskoczyło?
Czego mnie to nauczyło?
10. Samoocena realizacji kryteriów sukcesu za pomocą świateł drogowych.
11. Identyfikacja przeszkód:
To mi ułatwia naukę: To mi przeszkadza w nauce:
12. Ustalanie priorytetów
Uczniowie otrzymują karty z wypisanymi stwierdzeniami i mają nadać im kolejność – ustalić priorytety. Każdy uzasadnia kolejność, jaką zaproponował.
13. Gadająca ściana
To forma ewaluacji o charakterze opiniotwórczym. Ważna jest otwartość wypowiedzi – nie ograniczamy uczniów pytaniami, nie ukierunkowujemy na konkretne zagadnienia. Przed rozpoczęciem zajęć przyklejamy do ściany (ważne, by uczniowie mieli do niej wygodny dostęp) duży arkusz papieru z napisem umieszczonym na górze: „Gadająca ściana”. 5-7 minut przed końcem zajęć prosimy uczniów, by na arkuszu szarego papieru wyrazili swoje opinie na temat lekcji. Możemy rozdać uczniom kartki samoprzylepne i prosić o zapisanie na nich swoich opinii, a następnie o przyklejenie ich do plakatu.
14. Wykres kołowy
Uczniowie rysują w zeszycie duży okrąg (ja mam zalaminowane szablony do odrysowywania- to przyśpiesza pracę). Koło dzielimy jak pizzę na tyle kawałków, ile mamy zagadnień (np. w dziale- warto to zrobić na początku pracy z danym cyklem). Jest to pierwszy moment, gdy uczniowie wnikliwie muszą przeanalizować kryteria sukcesu, aby wyodrębnić i policzyć zagadnienia/umiejętności/wiadomości. Po każdych zajęciach ustalamy, które kawałki zamalowujemy (dalsza praca z kryteriami). Każdy zamalowuje odpowiedni fragment (całość to 100%), oceniając, na ile opanował dane zagadnienie. Do koła wracamy podczas powtórki i sprawdzianu na ocenę kształtującą. Można domalować odpowiedni fragment. Na końcu po sprawdzianie na stopień raz jeszcze analizujemy koło. Czy właściwie oceniliśmy swoje umiejętności?
15. Poszukiwanie śladów uczenia się
Warto skłonić uczniów do refleksji nad własnym zeszytem przedmiotowym. Czy widzą w nim namacalne dowody tego, że się uczą?
Wykorzystuję do takiej refleksji prosty szablon z ikonami.
Czy OK zeszyt pomaga się uczyć
16. Kontra kąty
Technika podsunięta przez niezwykle kreatywną polonistkę Dorotę Kujawę-Weinke.
Uczniowie stają naprzeciwko siebie w kątach klasy i zadają pytania zamknięte do lekcji. Kąt prawy odpowiada tylko „tak”, lewy- tylko „nie”. Pytania zadawane są naprzemiennie przez kąty. Zadaniem uczniów jest ułożenie właściwych pytań lub zdań typu PRAWDA/FAŁSZ. Warto wyjaśnić, dlaczego zdanie jest prawdziwe lub nieprawdziwe.
